کارشناس رسمی دادگستری رشته انرژی هسته‌ای
انرژی هسته ای یک انرژی پاک و قابل اعتماد و پایدار برای کشورها محسوب می شود که وابستگی کشورها را به سوخت های فسیلی کاهش داده و با کاهش آلودگی محیط زیست و قیمت ارزان تر نسبت به دیگر سوخت ها یک مزیت بسیار مهم در حوزه سوخت و انرژی به حساب می‌آید.
ایمنی راکتورها یک مسئله بسیار جدی در استفاده از این انرژی محسوب می شود در صورتی که به هر دلیلی ایمنی راکتورها کاهش یابد یک خطر بسیار جدی حیات بشر و محیط زیست را تهدید می کند. راکتورها بخش مهم و اساسی در انرژی هسته‌ای به حساب می‌آیند به همین دلیل هم بر ایمنی آن‌ها تاکید بسیار زیادی می‌شود.
کارشناس رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای با بازدید از راکتور ها ایمنی آن‌ها را ارزیابی کرده و در مورد استانداردهای ایمنی راکتورها اظهار نظر می نماید. در صورت عدم رعایت ایمنی راکتورهای هسته‌ای یک حادثه با ابعاد خسارت بسیار گسترده رخ می‌دهد. منظور از راکتور هسته‌ای ابزاری برای انجام و ارزیابی واکنش‌های هسته‌ای و کنترل آن است. این دستگاه‌ها در سطح کوچک برای تولید ایزوتوپ و رادو درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما راکتورهای بزرگ برای ایجاد شکافت و تولید نیرو مورد استفاده هستند. راکتورها را می‌توان بر اساس نوع سوخت و یا کاربردی که دارند دسته بندی کرد. راکتورهای اورانیوم، راکتورهای گاز، راکتورهای همگن، ناهمگن، مبدل، حرارتی، راکتور‌هایآب سبک و آب سنگین، راکتورهای زاینده، مایع و میانی عمده راکتورهای مورد استفاده هستند.
کارشناس رسمی انرژی هسته ای در صورت بروز یک حادثه هسته ای ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتورها می‌بایست با حضور در محل حادثه جوانب مختلف حادثه را به طور دقیق مورد بررسی قرار داده و میزان خسارت و افرادی که مسئول بروز حادثه هستند را مشخص نماید. اما حادثه به چه دلیل رخ می‌دهد؟
راکتورهای هسته‌ای در شکافت‌های هسته‌ای و یا برای تولید و تبدیل سوخت و رادیواکتیو و مواد هسته‌ای کاربرد دارند. بنابراین هر راکتور با توجه به کاربردی که دارد اجزای مختلفی هم دارد. مثلا خنک کننده‌ها در راکتورها بسیار اهمیت دارند. در صورتی که این خنک کننده‌ها به درستی عمل نکنند واکنش‌های هسته‌ای باعث ایجاد خسارت و یا حادثه در راکتور هسته‌ای می‌شود. و یا بخش‌های دیگر یک راکتور هسته‌ای مانند کند کننده، لایه بازتابنده، میله سوخت، میله کنترل، قلب راکتور، لایه زایش، حفاظ حرارتی. اختلال در هر یک از این بخش‌ها زمینه ساز عدم کارآیی راکتور و ایجاد حادثه و خسارت را فراهم می‌کند.
کشورهای زیادی از انرژی هسته ای استفاده می کنند که در سال های اخیر حوادث هسته ایی را که ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتور ها بوده است شاهد بوده ایم. اصلی‌ترین دلیل رخ دادن حوادث هسته ای, عدم رعایت ایمنی راکتورها توسط افراد مسئول بوده است که موجب خسارات جبران ناپذیر به محیط زیست شده و جان افراد را به خطر انداخته است.
یکی از حوادث هسته ای ناشی از عدم رعایت ایمنی راکتورها می تواند ناشی از گدازش هسته ای راکتور باشد. درگدازش هسته ای حرارت مرکز راکتور بسیار بالا رفته که دلیل آن خرابی های پمپ های خنک‌کننده رآکتور است. با بالا رفتن دما میله های سوختی راکتور منهدم شده و در نهایت منجر به پخش مواد پرتوزا می شود.
اگر در یکی از نیروگاه های هسته ای در اثر گدازش هسته ای چنین حادثه ای رخ دهد کارشناس دادگستری انرژی هسته ای با علم و تخصصی که بر روند ایمنی نیروگاه ها دارد. می تواند به سرعت عامل حادثه را تعیین و مشخص نماید.
برای رعایت ایمنی هسته ای راکتورها می‌بایست قوانین اصول و استانداردهایی رعایت شود. زیرا در اثر بروز حادثه, خسارات مهلک و پایداری محیط زیست و جان بشر را تهدید می کند. گرچه بیشتر حوادث هسته ای در اثر ناآگاهی و سهل انگاری در رعایت ایمنی راکتورها بوده است. با این حال کارشناس انرژی هسته ای به قوانین, اصول و استانداردهای ایمنی راکتورها تسلط داشته و در صورت بروز حادثه می تواند عوامل حادثه و درجه خسارت را معین کند.
کنترل دقیق میزان انتشار رادیواکتیو ها و ایجاد مقاومت جهت جلوگیری از عواقب ناشی از بلایای طبیعی از جمله اقدامات ایمنی هستند که با توجه به تجربیات مختلف در گزارش‌های سازمان بین المللی انرژی اتمی هم به آن‌ها اشاره شده است و در نیروگاههای مختلف مورد توجه قرار می‌گیرند.
علاوه بر این موضوع می‌توان یک نقش نظارتی هم برای کارشناس رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای در نظر گرفت. کارشناسان ما در خصوص ایجاد ایمنی و بررسی شرایط ایمنی که برای تجهیزات هسته‌ای و همچنین کارکنان در نظر گرفته شده است هم صاحب صلاحیت هستند.
نیروگاههای اتمی و هسته‌ای نقش بسیار پر رنگی در تامین سوخت و توسعه تکنولوژیک کشورها در گذشته نه چندان دور و همچنین در آینده نزدیک دارند. به پایان رسیدن تدریجی سوخت‌های فسیلی و نیاز انسان به تامین منابع جدید انرژی در آینده رقابت برای ایجاد و بهره‌برداری از این نیروگاه‌ها را بیش از پیش خواهد کرد.
بزرگترین نیروگاههای هسته‌ای جهان در کشورهای مختلفی ایجاد شده‌اند. نیروگاه هسته‌ای زاپوروژ اوکراین، اولچین کره جنوبی، یونگ گوانگ، نیروگاه هسته‌ای بروس، نیروگاه کاشیوازاکی کاریوا ژاپن که باعث زمین لرزه و خسارت‌های شدیدی هم در این کشور شد از جمله نیروگاههای مهم و بزرگ هسته‌ای در جهان هستند که بیشتر برای تولید انرژی به کار می‌روند و به اصطلاع غیر نظامی‌اند.
کارشناس رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای به بررسی مسائل و مشکلاتی که حول قرارداد‌های ایجاد و بهره‌برداری نیروگاههای اتمی و هسته‌ای ایجاد می‌شود می‌پردازد. بررسی کارشناسانه این موضوعات می‌تواند زمینه‌ای برای عقد قرارداد‌هایی با ضمانت اجرائی قوی ایجاد کند. در این یادداشت به بررسی تاریخچه انرژی هسته‌ای و همچنین مهم‌ترین نیروگاههای هسته‌ای و مشکلاتی که در قرارداد‌های بهره‌برداری و ایجاد آن‌ها به وجود آمده است می‌پردازیم.
همه کشورها بر توسعه زیر ساخت‌ها و همچنین ساخت نیروگاههای جدید نیازمند عقد قرارداد با شرکت‌های خصوصی و یا دیگر دولت‌ها هستند. برای مثال ساخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران با قراردادی که سال 1354 با شرکت آلمانی کرافت ورک اونیون امضا شد، آغاز گردید اما پس از انقلاب به دلیل عدم پایندی این کشور به قرارداد و همچنین عدم تمایل کشور به پیش بردن این صنعت پروژه ساخت سال 1374 به تاخیر افتاد. در این سال قراردادی بین دولت ایران و شرکت اتم استروی اکسپورت منعقد شد. اما پایبندی به این قرارداد هم برای شرکت روسی چندان خوشایند نبود و سه قرارداد جدید برای ساخت نیروگاه منعقد شد که در هر قرارداد مدت ساخت، شرایط پرداخت اقساط و هزینه ساخت تغییر کرد. در این قراردادها بخش‌های مختلفی چون ایجاد سیستم‌های تولید و کنترل و همچنین آموزش نیروی لازم جهت بهره‌برداری هم ذکر شده بود اما بهره‌برداری از این نیروگاه بر عهده متخصصان داخلی بود و تنها سوخت این نیروگاه توسط روسیه تامین و پسماند آن هم به این کشور فرستاده می‌شد.
مشکلات بی شمار در ساخت یکی از بزرگترین پروژه‌های اتمی خاورمیانه باعث شد که برای جلوگیری و یا پیش بینی مشکلات به وجود آمده از کارشناس دادگستری انرژی هسته‌ای در حل مشکلات و همچنین عقد قراردادها استفاده شود.
البته به جز این قراردادها قرارداد‌های دیگری نیز بین ایران و کشورها و شرکت‌های مختلف منعقد شد و حتی هزینه‌هایی نیز پرداخت گردید اما هیچ پایبندی توسط طرف مقابل وجود نداشت و یا پس از انقلاب این قراردادها از سوی ایران لغو می‌شد. برای مثال قرارداد 1977 فراماتوم برای ساخت نیروگاه دار خوین، قرارداد 1978 برای خرید بیش از شش راکتور آب سبک.
در سال‌های اخیر نیز حساسیت‌های جهانی برای پیشبرد برنامه هسته‌ای در ایران بیش از پیش شده است. به همین دلیل محدودیت‌های بی شماری بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعمال گردید. هر چه این محدودیت‌ها بیشتر می‌شد احتمال عقد قرارداد جدید و همچنین بهره‌برداری هم پایین‌تر می‌آید به همین دلیل نیاز به کارشناسان حرفه‌ای بیش از پیش شد و به نظر می‌رسد که استفاده از تخصص کارشناس رسمی انرژی هسته‌ای می‌تواند راهکاری برای حل این مسائل در آینده باشد.
نیاز به کارشناس انرژی هسته‌ای علاوه بر این که به همه جنبه‌های پیشبرد این صنعت کمک می‌کند به دلیل تاریخچه انرژی هسته‌ای در ایران که سراسر فراز و نشیب بوده هم هست. و در صورتی که اختلافی بین شرکت‌های داخلی و خارجی بر سر ساخت، بهره‌برداری، پرداخت هزینه، کنترل و تولید در نیروگاه‌ها به وجود بیاید کارشناس مذکور صاحب صلاحیت جهت اظهار نظر حقوقی است.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته انرژی هسته‌ای
عملکرد نیروگاه هسته ای
ایمنی و قابلیت اطمینان از راکتور هسته ای و انرژی هسته ای گیاهی
کنترل و آزمون راکتور هسته ای و نیروگاه هسته ای
انرژی هسته ای عملیات از محصول و شبیه سازی
قدرت تجهیزات نیروگاه هسته ای
حرارتی و هیدرولیک از نیروگاه هسته ای
انرژی هسته ای گیاهی فن آوری شبیه سازی
انرژی هسته ای گیاهی اصل و سیستم
دینامیک تجهیزات حرارتی
دو مرحله انتقال جریان و حرارت جوشان
افزایش انتقال حرارت
هسته ای ردیابی اشعه و حفاظت
مهندسی نیروگاه قابلیت اطمینان
تکنیک های تجهیزات عیب یابی خطا
طراحی آزمایش و تجزیه و تحلیل داده ها
عملیات نیروگاه هسته ای
کنترل هوشمند نیروگاه هسته ای
ابزار هوشمند اندازه گیری و کنترل
جمع آوری داده ها و پردازش کامپیوتر
هسته ای نیروگاه دینامیک و مدل سازی
کنترل نیروگاه هسته ای
فشار طراحی مخازن و محاسبه
انتقال جرم در قطعات برق هسته ای
مواد مهر و موم و طراحی سازه
خطا تشخیص و تحمل سیستم کنترل
راکتور هسته ای و انتقال انرژی هسته ای گیاهی ایمنی حرارتی
هوشمند بازرسی و داده همتایی
راکتور هسته ای پیشرفته
محاسبات عددی فیزیک راکتور
درمان مجدد تکنیک از تاسیسات هسته ای و سوخت
هسته ای ردیابی اشعه و حفاظت
انرژی هسته‌ای به انرژی پاك و انرژی روز هم مشهور است ، حالا بر مباحثی كه درخصوص پاك بودن آن وجود دارد ولی در صورتی كه بتوان انرژی مورد نیاز را در راكتورهای هسته ای بدست بیاوریم بهره برداری از انرژی هسته ای در نیروگاههای هسته ای و كنترل آزمون راكتورهای هسته‌ای یكی از بهترین منابع نیرو است و انرژی حاصل از آن ارزان و بسیار حجیم است . انرژی حاصل از آن ارزان است ، كارشناسان رسمی دادگستری انرژی هسته‌ای با تسلط به تجهیزات نیروگاه‌ها و همچنین نیروگاههای هسته‌ای یا حراراتی یا هیدرولیك و آشنایی با فناوری‌های شبیه سازی آن ها و دینامیك تجهیزات حرارتی درخصوص مراحل انتقال جریان و حرارت جوشان یا افزایش انتقال حرارت می توانند اظهار نظرهای مرتبط با مسائل این موارد را بپردازند. كارشناسان این رشته می بایست علاوه بر تسلط مباحث روز، مباحث مربوط به فعالیت‌ها و ایمنی نیروگاه‌ها را مسلط باشند چون تكنیك‌ها و تجهیزات عیب یابی و خطایابی در كنار مباحث خسارات و آسیب‌های ناشی از بهره برداری از نیروهای هسته‌ای بسیار پر اهمیت هستند.
لذا كارشناسان رشته انرژی هسته ای باید به عملیات نیروگاههای هسته‌ای و طراحی آزمایش، تجزیه و تحلیل داده‌ها، كنترل هوشمند نیروگاه هسته‌ای و ابزارهای هوشمند اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده ها و پردازش كامپیوتر و كنترل نیروهای هسته‌ای مسلط باشند. اظهار نظر در موارد اختلافات ناشی از موضوع بدلیل تخصصی بودن فقط از عهده كارشناسان رسمی بصورت تیمی بر می‌آیند. هر چند كه هر كدام از كارشناسان در بخشی از این موارد یا نوع بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای تسلط دارند طبیعتاً حضور كارشناسان بصورت گروهی یا تیمی در هیئت‌های كارشناسی نتیجه بسیار ارزشمند و قریب به مطلوب را دارند. معمولاً رسیدگی به پرونده‌های مرتبط به انرژی هسته‌ای از طریق ادارات یا مراجع مرتبط با آن‌ها صورت می‌گیرد و اشكالات و اختلافات در پرونده‌ها و قراردادها مابین احداث كنندگان و یا بهره برداران یا مجموعه وزارت‌های مرتبط در دولت‌ها یكطرف این موضوعات یا اختلافات هستند با توجه به اینكه در كشور مدیریت كلان نیازمند بهره برداری از انرژی هسته‌ای لذا كارشناسان با تسلط به ابعاد بهره برداری از انرژی هسته‌ای یا مباحث مرتبط با مسائل حقوقی و قراردادها می‌بایست همراه و مددكار مراجع بهره برداری یا نظارت‌های مرتبط با تولید انرژی باشد.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حق‌الزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری
